Mens-erger-je nieten

Noemt iedereen dat zo, het spelen van dat spel? Mens-erger-je nieten? Wie heeft het eigenlijk niet gespeeld? Mens erger je niet is een spel van alle tijden en alle leeftijden. In een kast op de school waar ik lesgeef zag ik het opeens staan. Kon het niet laten: even de deksel optillen. Hmmm. Subtiele verschillen. Plastic pionnetjes, hol van binnen. Ik herinner me die van het spel waarmee ik vroeger speelde nog goed. Die waren van hout. En van de vier rode was er eentje een fractie kleiner dan de andere. Of het een foutje was, of een geleend pionnetje uit een ander spel, weet ik niet. En navragen kan ik het ook niet. Het spel was was van mijn opa en oma.
Iedere zondag gingen we er op bezoek. In een benauwd kamertje, met kanariepiet die niet zong maar wel pieeeet, pieeeet zei, en een dik wollen kleed op tafel speelden we dan na de thee met mariakaakje en voor mij een glaasje ranja (zonder rietje)  mens erger je niet.  Het kleine benen dobbelsteentje moest ik altijd in de deksel rollen. Dan kon het niet kwijt raken.
Mijn opa, een beetje stille, wat strenge man  - ik was een beetje bang van hem, eigenlijk - had een eigen dobbelsteen. Een groot, bruin gevlekt exemplaar. 'De grote knol' noemde hij die. Ik dacht dat de dobbelsteen zo donker geworden was door de sigaren van opa. Hij rookte bolknaks van Ritmeester.  Ze stonken, vond ik, ik hield niet van die sigarenlucht. Het hele hofjeshuisje was er van doortrokken. Buiten roken was toen ondenkbaar.... Hoe die dobbelsteen daar dan bruin van geworden zou zijn? Daar stond ik niet bij stil.
Opa rolde zijn grote knol niet in de deksel, maar op tafel. Voor hem golden andere regels.Voor het mens-erger-je-nieten ook. Twee pionnen op één rondje mocht niet, 'er over heen' als 'je binnen' was ook niet. Zo speelden wij het bij mij vriendinnetje niet! Die hadden trouwens een hele moderne versie, met een plastic bol in het midden waar de dobbelsteen in rondstuiterde als je er op drukte.
Het spel van mijn opa en oma kwam uiteindelijk wel bij ons thuis terecht. Het verhuisde met mij mee toen ik uit huis ging. En nu staat het bij mijn dochter. Mens erger je niet gaat levenslang mee...